Uitgangspunten van de kaart

Deze kaart is gemaakt als onderdeel van de ambitie om in 2050 geen aardgas meer te gebruiken. Elke gemeente is verplicht om in 2021 een definitieve versie van de transitievisie warmte te hebben. Minimaal 8 jaar voordat de gaskraan in een wijk wordt dichtgedraaid, moet de gemeente in een Wijkuitvoeringsplan exact beschrijven op welke wijze dit zal plaatsvinden. Deze plannen worden later gemaakt. Welke warmteoplossing het meest aantrekkelijk is hangt sterk af van de lokale situatie, zoals het type gebouwen, isolatieniveau, de dichtheid van gebouwen, de geschiktheid van het elektriciteitsnetwerk en de beschikbare warmtebronnen in de omgeving. Tot slot hangt de keuze voor een duurzame warmteoplossing natuurlijk ook af van de voorkeur en wensen van onze inwoners, eigenaren van gebouwen en andere betrokkenen. Omdat dit voor iedereen anders is, is het belangrijk om hier met elkaar over in gesprek te gaan en blijven. Dit doen we in de uitvoeringsplannen die uiteindelijk per gebied worden opgesteld.

Maatschappelijke kosten

Het beginpunt voor het opstellen van de WAT-kaart zijn de alternatieven voor aardgas met de laagste maatschappelijke kosten. Dit zijn de totale kosten die nodig zijn voor de aanpassing. Dit is een optelsom van verschillende soorten kosten voor alle partijen in de gehele keten. We maken dus geen onderscheid naar marktmodellen of andere vormen van verdelingen van de baten en de lasten.

Kosten in zo'n warmte waardeketen zijn bijvoorbeeld de kosten voor aanpassingen in de woning (zoals het aanbrengen van isolatie), aanschaf van de techniek (bijvoorbeeld een warmtepomp) en eventuele aanpassingen in de infrastructuur (bijvoorbeeld het aanleggen van een warmtenet of het verzwaren van elektriciteitsnetten). De officiële benaming voor maatschappelijke kosten is Nationale Kosten.

Voor informatie over de kosten (investeringen) voor de gebouweigenaren en de eindgebruikerskosten (= kosten minus de baten), is hier meer informatie vinden.

Voor onze WAT-kaart zijn we uitgegaan van de warmte-optie met de laagste maatschappelijke kosten. Hierbij zijn een paar kanttekeningen te maken:

  1. Groengas of waterstof hebben voor veel wijken de laagste maatschappelijke kosten. Groengas en waterstof zijn alleen schaars en er is lang niet genoeg beschikbaar om alle woningen van Nederland te verwarmen. Daarom is deze optie voor veel wijken buiten beschouwing gelaten.

  2. In sommige buurten zitten de maatschappelijke kosten van verschillende technieken dicht bij elkaar. Daarom kijken we ook altijd naar de oplossingen die tot 10% meer maatschappelijke kosten hebben. Als er meerdere mogelijkheden zijn die dicht bij elkaar liggen, geven we dit op de kaart aan als keuzemogelijkheden.

  3. Bij veel warmteoplossingen hoort ook dat een woning eerst geïsoleerd wordt. Dit zit in de berekening.

Wat hoort er bij maatschappelijke kosten en wie betaalt dit?

De maatschappelijke kosten van strategieën zijn opgebouwd uit respectievelijk kapitaalslasten en variabele kosten:

Kapitaalslasten (investeringen, rente en afschrijving):

  • Elektriciteits- en gasnetten (verzwaren, aanpassen of verwijderen)

  • Warmtenetten

  • Gebouwmaatregelen (schilmaatregelen en installaties)

Variabele kosten (voor de gebruiksfase):

  • Levering warmte, (hernieuwbaar) gas en elektriciteit

  • Onderhoud en bediening

Voor een uitgebreide toelichting zie hoofdstuk 4.2.4 van de toelichting van de PBL-startanalyse (.pdf).

Deze kosten worden allemaal door andere partijen betaald: de investering in isolatie en de techniek door de gebouweigenaar en de verzwaring van het elektriciteitsnet door de netbeheerder. Voor veel kosten is het echter nog niet aan te geven wie dit gaat betalen. We kunnen nu dus nog niet met zekerheid zeggen wat de gevolgen zijn voor uw/ieders energierekening. ECW geeft wel een bandbreedte in het dashboard eindgebruikerskosten, zie eindgebruikerskosten. Om een globale afweging te maken is gekeken naar alle kosten voor de maatschappij als geheel.

Hierbij zijn ook nog veel kosten onzeker. Denk bijvoorbeeld aan de (on)mogelijkheden van de ruimtelijke inpassing of consequenties voor het drinkwaternet bij aanleg van een warmtenet. De maatschappelijke kosten geven inzicht om oplossingen op een eerlijke en zuivere manier met elkaar te vergelijken, maar vertellen dus niet het volledige verhaal.